นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ (vesicular stone)
โรคที่พบได้บ่อยทางภาคอีสานและภาคเหนือพบได้ในทุกอายุแต่จะพบมากในเด็กผู้ชายอายุต่ำกว่า 10 ปี
ในหมู่ชาวชนบทที่ยากจนทั้งนี้มีความเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมการบริโภค อาหารของประชาชนในท้องถิ่นเหล่านั้น
(เช่นการป้อนข้าวเหนียวหรือข้าวย้ำแก่ทารกเล็กๆ โดยได้รับอาหารโปรตีนจำนวนน้อย )
จากการศึกษาของศูนย์วิจัยคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีพบว่านิ่วในกระเพาะปัสสาวะที่พบในภาค
อีสานและภาคเหนือมีสาเหตุจากการขาดสารฟอสเฟสซึ่งมีมากในอาหารประเภทโปรตีน ร่วมกับการกินผักที่มีสาร-
ออกซาเลต (oxalate) สูง และดื่มน้ำน้อยทำให้มีการสะสมผลึกของสารแคลเซียมในกระเพาะปัสสาวะจนกลาย
เป็นก้อนนิ่วในที่สุดนอกจากสาเหตุดังกล่าวแล้วในคนทั่วไปยังอาจพบนิ่วในกระเพาะปัสสาวะร่วมกับการอุดตัน
ของท่อปัสสาวะ, ต่อมลูกหมากโต, กระเพาะปัสสาวะหย่อน (cystocele), กระเพาะปัสสาวะไม่ทำงานเนื่องจากเป็น
อัมพาต(neurogenic bladder)เป็นต้น ก้อนนิ่วอาจมีขนาดแตกต่างกันไปตั้งแต่ขนาดเท่าเม็ดทรายจนถึงส้มโอ
อาการ
เนื่องจากก้อนนิ่วลงไปอุดกั้นท่อปัสสาวะ ทำให้ผู้ป่วยมีอาการขัดเบาปัสสาวะกะปริดกะปรอย ปวดเบ่งคล้ายว่า
ยังไม่สุด ปัสสาวะสะดุดและออกเป็นหยด บางรายอาจปัสสาวะออกเป็นเลือดหรือสีน้ำล้างเนื้อหรืออาจถ่ายเป็น
ก้อนนิ่วหรือเม็ดกรวดทรายเล็กๆหรือปัสสาวะขุ่นขาวเหมือนมีผงแป้งปน ถ้าก้อนนิ่วตกลงไปอุดตันท่อปัสสาวะผู้-
ป่วยจะมีอาการปวดท้องน้อยมากปัสสาวะ ไม่ออกและมีปัสสาวะคั่งอยู่ในกระเพาะปัสสาวะง
อาการแทรกซ้อน
มักทำให้มีอาการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะซึ่งถ้าปล่อยไว้เรื้อรังอาจกลายเป็นกรวยไตอักเสบและไตวายได้
การรักษา
หากสงสัยควรส่งโรงพยาบาลอาจต้องเอกซเรย์หรือใช้เครื่องมือส่องตรวจกระเพาะปัสสาวะ หรือ ซิลโตสโคป
(cystoscope) การรักษาอาจใช้เครื่องมือคีบเอานิ่วออก (สำหรับนิ่วขนาดเล็ก) หรือผ่าตัด (สำหรับนิ่วก้อนใหญ่)
เมื่อหายแล้วส่วนใหญ่มักจะไม่เป็นซ้ำใหม่
ข้อแนะนำ
1. ควรแนะนำให้ประชาชน ในท้องถิ่นที่เป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะรับประทานอาหารประเภทโปรตีน
(เช่นเนื้อสัตว์ นม ไข่ ถั่วต่างๆ) ซึ่งมีปริมาณของสารฟอสเฟสสูงและลดการกินผักที่มีสารออกซาเลต
(เช่นผักแพว ผักโขม ชะพู ใบมันสำปะหลัง หน่อไม้ผักสะเม็ด ผักกะโดน เป็นต้น)เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดนิ่วใน
กระเพาะปัสสาวะ
2. อาการขัดเบา หรือถ่ายปัสสาวะเป็นเลือดนอกจากนิ่วแล้วยังอาจมีสาเหตุอื่นๆเช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ต่อมลูกหมากโตเนื้องอกหรือมะเร็งของกระเพาะปัสสาวะ
