ศูนย์ตรวจสุขภาพปอด

โรงพยาบาลค่ายวชิราวุธ

การตรวจสมรรถภาพปอดเป็นการตรวจที่สำคัญและมีประโยชน์อย่างยิ่งในกระบวนการวินิจฉัย, ประเมินและติดตามผลการรักษาโรคระบบการหายใจเช่น โรคหืด, โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง, โรคปอดจากการทำงาน เป็นต้น นอกจากนี้การตรวจสมรรถภาพปอด ยังสามารถบ่งถึงการเสื่อมของการทำงานของปอดก่อนที่อาการแสดงทางคลินิกจะเริ่มปรากฏ เนื่องจากปอดเป็นอวัยวะที่มีความสามารถสำรองสูง อาการเหนื่อยจึงมักปรากฏหลังจากพยาธิสภาพในปอดเกิดขึ้นมากแล้ว โดยการตรวจสมรรถภาพปอดเป็นการตรวจที่ต้องอาศัยความร่วมมือของผู้ป่วยอย่างมากในการออกแรงเป่าอย่างเต็มที่ (maximal effort) 
การตรวจสมรรถภาพปอดชั้นสูง ได้แก่การวัดปริมาตรปอด (lung volumes) และการวัดความซึมซาบผ่านของก๊าซ (diffusion capacity of carbon monoxide) ที่ได้มาตรฐาน เป็นหัวใจสาหรับแพทย์ที่จะนาไปใช้ในการแปลผล เพื่อใช้ในการวินิจฉัยและติดตามการรักษาผู้ป่วยโรคระบบการหายใจโดยเฉพาะอย่างยิ่ง

• โรคพังผืดในปอด
• โรคปอดจากเนื้อเยื่อเกี่ยวพันได้อย่างถูกต้อง
• ภาวะผลกระทบจากการเป็นโรค Covid-19ที่ได้รับการรักษาหายแล้วหรือภาะวะผลกระทบจาก Long Covid-19

การตรวจ Diffusing capacity of the lung for carbon monoxide (DLCO) เป็นการตรวจความสามารถ ของปอดในการซึมซ่านแก๊สคาร์บอนมอนอกไซด์ หลักการตรวจจะทําโดยให้ผู้เข้ารับการตรวจสูดดมแก๊ส คาร์บอนมอนอกไซด์(ซึ่งเป็นแก๊สที่มีคุณสมบัติจับกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงได้ดี) ไว้ช่วงเวลาหนึ่ง จากนั้น หายใจออกมา เมื่อวัดปริมาณของแก๊ส 

ไวรัส SARS-CoV-2 แสดงถึงวิกฤตด้านสุขภาพทั่วโลก โรคเฉียบพลันที่เกิดจากไวรัสโควิด-19 ได้ส่งผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อระบบการรักษาพยาบาลทั่วโลก โดยมีการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลและการใช้เตียงผู้ป่วยหนักเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม ผลกระทบจากการดูแลแบบเฉียบพลันเหล่านี้เป็นเพียงจุดเริ่มต้นของปัญหาโดยรวมของ COVID-19

ผู้หายจากโควิด-19 เพิ่มมากขึ้น cและมีอาการหลังเฉียบพลันเรื้อรัง ซึ่งเป็นกลุ่มอาการที่มักเรียกกันว่า “โควิด-19 ระยะยาว” หรือ “Long Covid” อาการเหล่านี้ส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับความบกพร่องของระบบทางเดินหายใจ แต่ยังรวมถึงปัญหาทางระบบประสาท ภาวะแทรกซ้อนของหัวใจและหลอดเลือด และความเหนื่อยล้าเรื้อรัง

การวิจัยชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่าง COVID-19 กับ การตรวจหาค่าด้วย DLCO (diffusion capacity of the lung for carbon monoxide ) ความรู้สึกเปลี่ยนแปลงที่ไม่ปกติของอาการ Long Covid เหล่านี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงในเนื้อเยื่อของปอดร่วมกับพยาธิสรีรวิทยาที่หลากหลายในหลอดเลือดในปอดที่สำคัญ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่สามารถหาจากการตรวจหาค่าการจำกัดของปอดโดยตรวจสมรรถภาพปอดทั่วไป (Spirometry) และพบในผู้ป่วยโรคโควิด-19 ที่ไม่ได้เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลจำนวนมาก ข้อมูลที่มีอยู่บ่งชี้ว่ามากกว่าหนึ่งในสามของผู้ป่วยที่มีอาการที่เรียกว่าไม่รุนแรงเหล่านี้ไม่สามารถกลับสู่สถานะสุขภาพที่เส้นพื้นฐานได้หลายสัปดาห์หลังจากเริ่มมีอาการ

การฟื้นฟูทางคลินิกเพื่อสนับสนุนผู้หายจากโควิด-19 (ไม่ว่าจะรักษาในโรงพยาบาลหรือไม่ก็ตาม)  ผู้ป่วยที่ใช้โปรแกรมเหล่านี้ได้แสดงให้เห็นแล้วว่าค่าจากการตรวจ DLCO ดีขึ้น เช่นเดียวกับการประเมินการทำงานของปอดและคุณภาพชีวิตอื่นๆ เมื่อพิจารณาว่าผู้ป่วยจำนวนมากที่มีอาการไม่รุนแรงอาจไม่ทราบว่าตนเองมีปัญหา จนกว่าอาการที่เกิดขึ้นจะไม่สามารถแก้ไขได้ การวัดค่า DLCO เป็นเครื่องมือสำคัญในการวินิจฉัยความบกพร่องของระบบทางเดินหายใจที่เกี่ยวข้องกับโควิด-19 DLCO อาจใช้เป็นเครื่องมือปรับปรุงคุณภาพสำหรับโปรแกรมการฟื้นฟูสมรรถภาพ การใช้การทดสอบ DLCO ควรได้รับการขยายขนาดให้เร็วที่สุดเพื่อปรับปรุงผลลัพธ์และให้การดูแลที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นในความต่อเนื่องด้านการดูแลสุขภาพ

การดูแลรักษาสุขภาพของปอด

1. รักษาร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอ โดยรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายบริหารปอด พักผ่อนให้เพียงพอ ลด-เลิกสูบ บุหรี่
2. เมื่อมีอาการหวัด/ไอเรื้อรัง/มีเสมหะมาก/หอบ/เหนื่อย /ภูมิแพ้… รีบตรวจรักษา หรือปรึกษาแพทย์แต่เนิ่น ๆ
3. หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่แออัด มีฝุ่น ละออง ไอ ควัน ของมลพิษ หรือสารเคมี และการระบายอากาศไม่ดี
4. ผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับฝุ่น สารเคมี หรือสารอันตรายควรตรวจสุขภาพเอกซเรย์ปอด ทดสอบสมรรถภาพปอดประจำปี เมื่อพบความ ผิดปกติต้องรีบรักษาและป้องกัน ต้องใส่อุปกรณ์ป้องกันอันตรายจากฝุ่น หรือสารเคมีที่เหมาะสมถูกต้องอย่างสม่ำเสมอ ขณะ ทำงาน ควรมีความรู้ถึงอันตราย และวิธีการป้องกันสารอันตรายต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง
5. มีการดำเนินงานเพื่อควบคุม ปิดกั้น หรือลดปริมาณฝุ่นและสารอันตรายทั้งที่แหล่งกำเนิด และที่กระจายในอากาศด้วย